सगुण हा घाणा घेऊनि बैसलो : संत जगनाडे महाराज

सगुण हा घाणा घेऊनि बैसलो : संत जगनाडे महाराज

सगुण हा घाणा घेऊनि बैसलो, तेली जन्मा आलो घाणा घ्याया।।

नाही तर तुमची आमची एक जात, कमी नाही त्यात अणु रेणु।।

संतु म्हणे जाती दोनच त्या आहे, स्री आणि पुरुष शोधुनिया पाहे।।

संत श्री संताजी जगनाडे महाराज यांचा जन्म आठ डिसेंबर १६२४ ला पुणे जिल्ह्यातील खेड तालुक्यातील मावळ या गावी विठोबा जगनाडे यांच्या घरी झाला. विठोबा जगनाडे व आई माथाबाई हे विठ्ठल भक्त होते. त्यामुळे लहानपणापासूनच त्यांच्यावर धार्मिक संस्कार झाले व धार्मिक बाजूकडे त्यांना आवड निर्माण झाली. त्यांनी आपला पारंपरिक व्यवसाय म्हणजे तेल गाळण्यास सुरवात केली. त्या काळी बाल विवाहाची परंपरा असल्यामुळे त्यांचा वयाच्या १२ व्या वर्षीच यमुनाबाईंशी विवाह झाला व ते संसाराच्या बेडीत अडकले. त्यांचे लक्ष फक्त कुटुंबावरच लागले होते. त्या काळी संतांचे समाजाला कीर्तने अभंगांच्या माध्यमातून शिकवण देण्याचे कार्य चालू होते. तेव्हा संत तुकाराम महाराजांची ख्याती संपूर्ण महाराष्ट्रात झाली होती. असेच एकदा संत तुकाराम महाराज संताजींच्या गावी मावळला कीर्तनासाठी आले होते. तिथे संत तुकारामांचा प्रभाव संताजींवर खूप मोठ्या प्रमाणात पडला व त्यांनी संसार सोडण्याच्या निर्णय घेतला. 

तेव्हा संत तुकारामांनी संताजींना समजावून सांगितले, की संसारात राहूनही परमार्थ साधता येतो. तेव्हापासून संत संताजी जगनाडे महाराज हे संत तुकारामाच्या टाळकऱ्यातील प्रमुख टाळकरी म्हणून ओळखले जाऊ लागले. संत तुकारामांच्या सावलीत राहून त्यांनी तुकारामांची अभंगे लिहिण्यास सुरवात केली.

 संत तुकाराम महाराज यांचा जसा लोकांवर प्रभाव वाढत जात होता. संत तुकाराम महाराज हे संत संताजी जगनाडे महाराजांच्या अगोदरच वैकुंठाला गेले. पण ज्यावेळी संत संताजी महाराजांचा अंत समय आला त्यावेळी कितीही प्रयत्न केले तरी काही संताजींचे पूर्ण शरीर गाडले जात नव्हते. त्यांचा चेहरा हा राहत होता तेव्हां वैकुंठाहून संत तुकाराम महाराज आपले वचन पूर्ण करण्यासाठी आले होते अशी अख्यायिका आहे. तीन मुठी माती टाकल्यानंतर संताजींचा पूर्ण देह झाकला गेला. तो काळ होता इ.स. १६८८.

देह क्षेत्र घाणा ऐका त्याच्या खुणा, गुदस्थान जाणा उखळ ते ।।

 स्वाधिष्टानावरी मन पुरचक्र, विदुं दंत चक्र आनु हात ।। 

संतु म्हणे माझा घाणा हो देहांत, चालवि आपोआप पांडुरगं ।।